Naprzeciw Domu Zdrojowego w Brzeźnie zrealizowane zostało pierwsze w Gdańsku zielone torowisko na podłożu tłuczniowym. Jest to efekt wygranego, wybranego przez mieszkańców projektu Budżetu Obywatelskiego, którego autorem jest miłośnik transportu – jeden z naszych członków – Cezary Kamiński. W piątek 14 października inwestycję odwiedziła Pani Prezydent Aleksandra Dulkiewicz, podkreślając walory estetyczne i praktyczne zielonego torowiska.

Projekt miał na celu utworzenie zielonego torowiska na 100-metrowym odcinku trasy tramwajowej w pobliżu pętli Brzeźno. Trawiasty dywan miał komponować się ze skwerem powstałym w ramach rewitalizacji zabytkowego Domu Zdrojowego. Jest to pierwszy projekt inwestycyjny w gdańskim Budżecie Obywatelskim, którego autorem jest przedstawiciel środowiska miłośników transportu miejskiego.

Zielone, trawiaste torowiska tramwajowe dodają wiele estetyki pośród betonowej, miejskiej zabudowy, przybliżając naturę do zatłoczonych miejsc wśród ulicznego zgiełku. Coraz głośniej mówi się o najczęściej wymienianych argumentach za „sadzeniem” zielonych torowisk, którymi są:

• redukcja drgań i hałasu przejeżdżających tramwajów;
• jak każdy teren zielony pochłanianie miejskich zanieczyszczeń i spalin samochodowych (ograniczenie smogu);
• zatrzymywanie wody i redukcja lokalnych podtopień;
• tworzenie swoistego mikroklimatu i obniżanie temperatury otoczenia w upalne dni.

W tym roku minęło 95 lat, odkąd na gdańskie Stogi można dojechać tramwajem. Do obsługi nowej, długiej na 5,7 km trasy, zakupiono aż 24 nowe wagony silnikowe i 10 doczepnych. Pierwsze składy tramwajowe pojechały na Stogi 1 lipca 1927 roku. Była to jedna z najbardziej spektakularnych inwestycji w historii rozwoju gdańskiej sieci tramwajowej.

Z tej okazji, wspólnie z Gdańskie Autobusy i Tramwaje organizowaliśmy przejazdy okolicznościowe jednym z zabytkowych wagonów w sobotę 2 lipca. Na trasie Stogi Plaża – Dworzec Główny – Węzeł Kliniczna kursował historyczny wagon 105N z 1977 roku. Przejazdy zabytkowym pojazdem tradycyjnie były bezpłatne dla pasażerów. Tramwaje generacji 105N dominowały w krajobrazie tej dzielnicy przez ostatnie kilkadziesiąt lat, więc był to doskonały pojazd do uczczenia tej rocznicy.

Lato to czas solidnego muzycznego grania. W dniach 17-18 czerwca, na brzeźnieńskiej plaży odbył się 19. Fląder Festiwal, czyli największy na Wybrzeżu niebiletowany festiwal muzyki niezależnej i alternatywnej. Po raz kolejny dowóz na koncerty zapewnił zabytkowy tramwaj z floty Spółki Gdańskie Autobusy i Tramwaje, którym dojazd był bezpłatny dla wszystkich pasażerów.

W piątek i sobotę (17-18 czerwca) na gdańskie tory wyjechała zabytkowa „102jka” z 1970 roku. Kursowała na współorganizowanej przez nas, wraz ze Stowarzyszeniem Grupa Fląder oraz Spółką Gdańskie Autobusy i Tramwaje, bezpłatnej linii nr 19 z okazji 19. Fląder Festiwalu. Największy niebiletowany festiwal muzyki niezależnej zbiera co roku szerokie grono fanów, którym chcieliśmy ułatwić dojazd na koncerty. Ramowe godziny kursów to 15:00-21:00. Na podróżnych czekały także pamiątkowe bilety.

6 marca minął rok, odkąd z gdańskich ulic zniknęły tramwaje generacji 105N, a tym samym zjechały ostatnie tramwaje wysokopodłogowe. Od tego czasu komunikacja miejska w Gdańsku obsługiwana jest wyłącznie taborem niskopodłogowym.

Kultowe „stopiątki” zaczęły wozić pasażerów wiosną 1975 roku. Początkowo kursowały jako wagony pojedyncze. W miarę dostaw kolejnych wagonów łączono je w składy podwójne, a od 1985 roku w potrójne. Od 1979 roku dostarczano nowocześniejszą wersję – 105N

Konstruktorom przy projektowaniu tych tramwajów przyświecało hasło „mniej stali, więcej szkła”, co nadało wagonom nowoczesny wygląd. Często nazywano je akwariami. Od pierwszej dostawy 5 marca 1975 roku do Gdańska trafiły aż 272 wagony generacji 105N przeznaczone do obsługi linii pasażerskich oraz dwa gospodarcze – do nauki jazdy. Ponieważ „stopiątki” woziły pasażerów przez prawie pół wieku, kiedy nastał ich kres uroczyście je pożegnano. Swoją służbę liniową zakończyły 4 marca 2021 roku na linii nr 8 na trasie Jelitkowo – Stogi Plaża, a przejazdy pożegnalne dla mieszkańców odbyły się 6 marca. Epoka tramwajów generacji 105N trwała nieprzerwanie przez 46 lat.

Tramwaje Konstal typu 105Na były ostatnimi wysokopodłogowymi pojazdami w gdańskiej flocie. Z okazji 1. rocznicy ich wycofania formacja miłośników komunikacji miejskiej Grupa Tramwajowa WPK GG wraz ze spółką Gdańskie Autobusy i Tramwaje zorganizowali okazjonalne, bezpłatne przejazdy zabytkowym już tramwajem. W niedzielę, 6 marca 2022 roku, trzywagonowy skład „trzysety”, czyli 105Na nr 06300+06299+06309, kursował w godzinach 10:00 – 18:00 po trasie historycznej linii 13. Czerwony potrójniak wagonów produkcji chorzowskiego Konstalu pojechał z Brzeźna, przez al. Hallera i al. Zwycięstwa, Dworzec Główny i Przeróbkę do Stogów Plaży.

Łącznie kultowy, trzywagonowy skład wykonał 4 kółka pomiędzy Brzeźnem, gdzie niedawno oddano wyremontowany zabytkowy Dom Zdrojowy, a Stogami. Trzy kursy kończyły bieg na Stogach Plaży, a jeden kończył się w centrum dzielnicy, na pętli o dawnej nazwie Stogi Pasanil. W wyglądzie samych wagonów uwagę zwracały tablice kierunkowe z numerem linii 13 i trasą przejazdu, wykonane własnoręcznie przez miłośników z formacji Grupa Tramwajowa WPK GG. Znawcy dojrzeć mogli też oryginalne kratki przednich reflektorów oraz historyczne oprawki świateł pozycyjnych i kierunkowskazów.

Z racji tego, że stopiątki są już w Gdańsku wagonami historycznymi, pojawienie się czerwonego, ponad 40-metrowego składu robiło piorunujące wrażenie na mieszkańcach. Wielu z nich uśmiechało się na widok starego tramwaju, a także pozdrawiało motorniczego przyjaznymi gestami.

Nadawanie klasycznego wyglądu w historycznym składzie to przede wszystkim detale. Na początku pojawiły się metalowe, szczebelkowe kratki przednich reflektorów, charakterystyczne dla lat ’80. Pochodzą one z jednego z wycofywanych pojazdów spółki Tramwaje Elbląskie, z którą regularnie współpracują nasi członkowie.

Dużo pracy wymagał również montaż historycznych oprawek świateł pozycyjnych i kierunkowskazów. Łącznie, w całym trzywagonowym składzie, było ich 18 sztuk. Oryginalne lampy, stosowane fabrycznie w tramwajach 105Na, pochodzą z radzieckiej Łady 2101. Na cały komplet złożyły się 24 klosze pomarańczowe, 6 białych i 6 czerwonych.

Przygotowywanie informacji liniowej do zabytkowych tramwajów wymaga wiele pracy. Wie coś o tym nasz członek – kolega Maciek przygotowuje szablony i ręcznie maluje tablice klasycznymi metodami, głównie pędzlami. Dziesiątki godzin spędzone w prowizorycznym piwnicznym warsztacie dają oszałamiający efekt. Na każdy przejazd organizowany przez nasze Stowarzyszenie kolega Maciek szykuje komplet tablic zgodny z duchem epoki. Posiada zbiory wymiarów formatów do poszczególnych typów pojazdów oraz kilka wzorów czcionki szablonowej.